توضیحات

تولیت چیست ومتولی کیست؟

تولیت یعنی تدبیر شوؤن وقف و اگر واقف در متن وقف وظیفه خاصی برای متولی تعیین ننمود پس وظیفه اش همان متعارف است در جهت حفظ موقوفه و رعایت جهت وقف است .
متولی :به شخصی که اداره و تولیت امور املاک وقفی را بر عهده می گیرد، متولی می گویند. تعیین متولی باید هنگام انجام شدن وقف باشد و در غیر این صورت حق تعیین تولیت پس از آن برای واقف وجود ندارد. ماهیت وقف را در مطلب “وقف” بخوانید.
امر تولیت می تواند توسط شخص متولی و یا با همکاری و مشارکت دیگر اعضا انجام پذیرد و دستمزدی که از این امر نصیب متولی می شود از منافع اموال موقوفه برداشت شده و یا واقف برای او اجرت خاصی معین می کند.

ماده قانونی:

ماده ٧۵ قانون مدنی: واقف می‌تواند تولیت یعنی اداره کردن امور موقوفه را تا زمانی که در حیات است یا در مدت معینی برای خود قرار دهد و یا می‌تواند متولی دیگری معین کند که مستقلاً یا مجتمعا با خود واقف اداره کند. تولیت اموال موقوفه ممکن است به یک یا چند نفر دیگر، غیراز خود واقف واگذار شود که هر یک مستقلاً یا منضماً اداره کنند و همچنین واقف می‌تواند شرط کند که خود او یا متولی که معین شده است نصب متولی کند و یا در این موضوع هر ترتیبی را که مقتضی بداند قرار دهد.

 وظایف متولی

به صورت کلی شخصی که در مقام تولیت قرار می گیرد باید وظایف خاصی داشته باشد و گاه ممکن است تعیین این وظایف از طرف واقف است. در ادامه به توضیح مختصری از این وظایف می پردازیم:
متولی موظف به قبول تولیت نیست اما اگر قبول کرد دیگر نمی تواند آن را از بین ببرد. پس اولین وظیفه متولی، انجام وظایف در صورت قبول این امر است.
متولی موظف است به همان ترتیبی که واقف مشخص کرده است به انجام امور بپردازد. البته در صورتی که واقف وظایف را مشخص نکرده باشد، وظیفه متولی همان امور رایج است مثل گرفتن اجرت، تقسیم اجرت بین موقوف علیهم و مواردی مانند آن.
 از دیگر وظایف متولی این است که طبق مقتضای عقد وقف عمل کند. یعنی متولی حق ندارد کاری بر خلاف مصالح موقوفه انجام دهد.
وظیفه دیگر متولی محدودیت او در عزل سایر متولیان است. اگر چند نفر متولی در انجام امری باشند، هیچ کدام از آنها نمی توانند دیگری را عزل کنند. تنها در حالتی اجازه انجام این کار رادارند که واقف در عقد وقف این اختیار را به متولیان داده باشد.
 متولی باید مراحل ثبتی موقوفه را پیگیری کند و سند مالکیت را در این مورد دریافت کند. به این صورت که ضمن تهیه دادخواست، در دادگاه حضور پیدا کرده و از حقوق موقوفه دفاع کند.
افتتاح حساب بانکی مشترک برای موقوفه ای که تحت تولیت اوست، که برای دریافت وصولی مستاجران ملک موقوفه مورد استفاده قرار می گیرد.

مشاوره حقوقی تعیین تولیت یکی از خدمات مشاوره اوقاف آرازفرتاک

نحوه اثبات تولیت

طبق ماده ۱۴ قانون تشکیلات اوقاف و امور خیریه مصوب ۱٣۶٣ یکی از وظایف شعب تحقیق اوقاف ،تشخیص متولی است. لذا در صورتی که در وقف نامه متولی معین نشده باشد.شعبه تحقیق طبق اوصاف مذکور در وقف نامه ،متولی را مشخص می نماید.شخصی که متقاضی تولیت است جهت اثبات تولیت خود درخواست مربوطه را به اداره تحقیق ارائه می دهد.شعب تحقیق می توانند قرار استماع شهادت شهود و تحقیقات محلی و ارجاع امر به کارشناسی و هر نوع تحقیق دیگری را که برای روشن شدن موضوع لازم بدانند صادر و اجرا نمایند .همچنین کسب نظر اداره اوقاف مربوطه ،در هر مورد برای شعب تحقیق الزامی است جز موردی که خود اداره اوقاف مربوطه ،متقاضی دعوی باشد.
پس از ابلاغ نظریه شعبه تحقیق درخصوص قبول یا رد اثبات وقفیت ،چنانچه ادارات اوقاف و اشخاص ذینفع ،اعتراض داشته باشند، می توانند اعتراض خود را در دادگاه های دادگستری طرح نمایند.رایی که درخصوص دعوی اثبات تولیت صادر می شود قابل تجدیدنظر خواهی می باشد. اما دعوی اثبات تولیت قابل فرجام خواهی نمی باشد.

عزل متولی

همانطور که گفته شد، نصب متولی به عهده واقف می باشد اما عزل او در صورت های مختلفی است که در ذیل این عنوان به اختصار توضیح داده می شود.

عدم رعایت مصلحت موقوفه: از اولین مواردی که باعث می شود تا متولی عزل شود عدم رعایت مصلحت موقوفه است. متولی به صورت کلی حق ضرر رساندن به مال موقوفه را ندارد و در صورتی که از طرف او خسارتی به موقوفات وارد شود می توان وی را از کار تولیت عزل کرد. نحوه عزل نیز به این صورت است که ابتدا سازمان اوقاف به متولی در این باره تذکر و هشدار می دهد که در کار تولیت مصلحت را رعایت کند و در صورتی که این هشدار نتیجه ای نداد، متولی قطعا از تولیت عزل خواهد شد.
عدم رعایت وقف نامه: از سایر مواردی که می تواند فرد را از تولیت عزل کند رعایت نکردن وقف نامه است. متولی اگر به هر صورتی نتواند قوانین و مقررات وقف نامه را رعایت کند از این کار عزل خواهد شد. رعایت نکردن موارد وقف نامه به هر دلیلی که صورت گیرد می تواند از جمله ناتوانی های متولی و یا خیانت وی به حساب آید.
از دست دادن شرایط موردنظر واقف: اگر شرایط و ویژگی های خاصی برای متولی در وقف نامه تعیین شده باشد، داشتن آن شرایط برای متولی الزامی است برای کسی که تولیت را برعهده می گیرد شخص واقف شرایط خاصی را تعیین کرده باشد متولی باید حتما این شرایط را داشته باشد در غیر این صورت می توان با توجه به وجود آن شروط، وی را عزل کرد.

فوت متولی

اگر متولی فوت شده باشد، و بر طبق وقف نامه افراد دیگری به عنوان متولی تعیین شده باشند،اداره موقوفه به عهده همان افراد است و اگر چنین افرادی نباشند، به دلیل اینکه موقوفه فاقد متولی است، اداره اوقاف اداره موقوفه را بر عهده می گیرد.
 

تعیین تولیت ودعوی مربوط به آن

در صورتی که از طرف واقف برای مال موقوفه متولی تعیین نشده باشد، واقف و یا مالک و اداره ی اوقاف اقدام می کند. گاه ممکن است که شخصی به عنوان متولی، دارای سابقه ی تولیت در مال موقوفه باشد و در نتیجه متصرف هم باشد و به همین خاطر، ممکن است که سِمت فرد مورد نظر، مورد تایید مالک و یا اداره ی اوقاف نبوده و یا اینکه خود شخص، ادعای تولیت کرده باشد، در این صورت، این دعوی از جانب هر کدام از طرفین مطرح شود.
هنگامی که دعوای تولیت علیه متولی مطرح گردد، طرف مالک و یا واقف و یا اداره ی اوقاف، علیه تصرفات متولی که متصرف به عنوان تولیت می باشد، می‌توانند دعوی خلع ید مطرح نمایند و تصرف عدوانی متولی، باید ثابت شود تا بتوان به خلع ید کردن او حکم صادر کرد.
در صورتی که مالک یا اداره ی اوقاف به استناد وقف نامه، متولی را شخصی غیر از متصرف به عنوان تولیت، بداند، ادعای او پذیرفته خواهد شد و حکم به رفع تصرف عدوانی متولی وقف خواهد داد. چون سند وقف نامه از لحاظ اعتبار، بر تصرف به عنوان تولیت، مقدم می‌باشد.
صرف عدم وجود وقف نامه، دلیل بر نبود تولیت متصرف و در نتیجه، مجهول التولیه بودن آن در جهت اثبات ادعای تصرف عدوانی نمی‌باشد. زیرا شخصی که به عنوان امین متولی مال موقوفه می باشد، تصرف او امانی فرض شده و خلاف آن را باید مدعی تصرف عدوانی اثبات نماید. در این صورت امانی بودن متولی موجود فرض شده و تولیت او سلب نمی گردد.
 

درخواست صدور حکم تولیت

دعوی درخواست صدور حکم تولیت، یکی از دعاوی است که ممکن است از جانب اداره ی اوقاف مطرح شود و همین طور هم ممکن است که شخصی در مال موقوفه ای که برای او تولیت وجود دارد، ادعای تولیت داشته باشد که مورد انکار اداره ی اوقاف یا واقف باشد، در نتیجه مدعی تولیت باید برای اثبات تولیت خود، سبق تولیت و امانی بودن تصرف خود را همراه با درخواست صدور حکم تولیت، به موجب وقف نامه و در نتیجه معلوم التولیه ی خود اثبات نماید تا ادعای او به عنوان تولیت در دادگاه مورد قبول و پذیرش قرار گیرد و اقدام به صدور حکم تولیت می کند.
با توجه به اینکه تولیت شخص، بعد از قبول او غیر قابل رجوع می باشد، در صورتی که متولی مال موقوفه مرتکب خیانت در امانت گردد، مالک یا اداره ی اوقاف، می‌تواند از دادگاه محل مال موقوفه تقاضای ضم امین نماید و در نتیجه اقدام به تعیین شخصی می‌نماید و حکم تولیتِ او در کنار متولی، صادر می‌شود.

مدارک لازم برای دادخواست صدور حکم تولیت 

تکمیل فرم دادخواست جهت درخواست صدور حکم تولیت.
استشهادیه محلی جهت اثبات تولیت متقاضی بر مال موقوفه
حکم تولیت متولی قبلی.
در صورت فوت متولی قبلی، گواهی فوت متولی قبلی.
تصویر وقف نامه
تاکنون سعی بر این بود که در این مقاله، مطالب مفیدی در رابطه با تولیت و وظایف متولی در اختیار شما قرار دهیم. اگر در زمینه وقف، املاک اوقافی، وقف در ارث و انحصار وراثت، ساخت و ساز زمین های وقفی، خرید و فروش املاک وقفی و دعاوی مرتبط با آن سوالاتی داشته و یا درگیر این مسائل شده اید حتما با مشورت با یک کارشناس و مشاور حقوقی از پیامد های تبعی آن جلوگیری کنید. برای مشورت با مشاوران حقوقی آریانا پارس می توانید سوالات خود را در قالب نظر و یا با موسسه تماس حاصل فرمایید.

 

نمونه دادخوست تقاضای صدور حکم تولیت 

خواهان: آقای ع.س. فرزند م. به نشانی شهرستان کرمان بلوار شهید مصطفی خمینی ...
خواندگان: ۱- آقای س.م.م. با وکالت آقای ع.ح. فرزند ح. به نشانی رفسنجان بلوار زیتون ... ٢- اداره اوقاف و امور خیریه رفسنجان به نشانی رفسنجان
خواسته: درخواست صدور حکم تولیت
گردشکار: دادگاه پس از بررسی اوراق و مجموع محتویات پرونده و با استعانت از خداوند متعال ختم رسیدگی را اعلام و به شرح ذیل مبادرت به صدور رأی می نماید:

رأی دادگاه

در خصوص دادخواست آقای ع.س. فرزند م. به طرفیت ۱- اداره اوقاف رفسنجان ٢- آقای س.م.م. فرزند س.م. وکالت آقای ح. به خواسته تقاضای صدور حکم تولیت موقوفه ع.ق. واقع در نوق رفسنجان، دادگاه با عنایت به مندرجات پرونده و ملاحظه مستندات و اظهارات خواهان و نماینده اوقاف و وکیل خوانده ردیف دوم، نتیجتا نظر به اینکه خوانده ردیف دوم بموجب نظریه اداره تحقیق کرمان( که تصویر آن پیوست گردیده است) به عنوان متولی موقوفه ع.ق. منصوب شده و این نظریه مصون از اعتراض باقی مانده و تا نقض و فسخ نظریه مذکور رسیدگی به تقاضای تولیت قابل استماع نمی باشد لهذا مستندا به ماده ٢ قانون آیین دادرسی مدنی قرار عدم استماع دعوای مطروحه را صادر و اعلام می نماید، رأی صادره ٢۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدید نظر خواهی می باشد.

رئیس شعبه سوم دادگاه عمومی حقوقی رفسنجان – الف.ح.پ.






سایر خدمات موسسه حقوقی آرازفرتاک
سند اجاره اوقاف
مشاوره حقوقی وقفیت